Jagters help met vestiging van jagluiperds by Rietvlei Natuurreservaat
Die Pretoria-Oos-tak van die Suid-Afrikaanse Jagters- en Wildbewaringsvereniging (SAJWV) het grootliks bygedra tot die vestiging van jagluiperds in die Rietvlei Natuurreservaat, suid van Pretoria. Dié tak het sedert 2011 reeds oor die R184 000 vir bewaringsprojekte by dié reservaat bygedra.
Die Rietvlei Natuurreservaat het in November 2015 vier jong jagluiperds bygekry wat vir groot opwinding onder gereelde en nuwe besoekers aan hierdie gewilde reservaat sorg. Die jagluiperds kom oorspronklik van die Welgevonden Wildreservaat waar hulle wees gelaat is nadat hul ma dood is weens ‘n besering. Rietvlei Natuurreservaat bied ‘n ideale omgewing waar die jong diere kan leer om te jag sodat hulle as volwaardige, wilde jagluiperds tot bewaring van hierdie spesie kan bydra.
Die reservaat het in 2014 sy eerste jagluiperd – ‘n mannetjie – gekry danksy die inisiatief en finansiële ondersteuning van SAJWV se Pretoria-Oos-tak wat R30 000 vir die aankoop van die eerste jagluiperd geskenk het. Die tak het ook R14 000 bygedra vir ‘n radiohalsband om sy bewegings te monitor.
Die vier jong jagluiperds is in November 2015 met die hulp van die Trust vir Bedreigde Wildlewe na die Rietvlei Natuurreservaat gebring waar hulle eers ‘n paar weke in die boma aangehou is sodat hulle aan die nuwe omgewing gewoond kan raak. Die jagluiperds is daarna uit die boma vrygelaat sodat hulle kan leer om self te jag.
Teen Maart of April vanjaar, sal twee van die drie wyfies teruggeneem word na hulle geboorteplek in die Welgevonden Wildreservaat, terwyl die mannetjie na die Bergkwagga Nasionale Park verskuif sal word. Die ander wyfie sal by Rietvlei agterbly met die hoop dat sy en die mannetjie wat in 2014 daar gevestig is, sal teel. Dit is dan ook vir dié wyfie waarvoor SAJWV se Pretoria-Oos-tak R16 000 geskenk het vir die aankoop van ‘n radiohalsband om haar bewegings te monitor.
Jurie Blom, voorsitter van dié tak, sê hulle fokus hul bewaringsaktiwiteite op reservate en projekte binne die plaaslike gemeenskap en groter Tshwane-gebied. “Ons ondersteun ook die Groenkloof Natuurreservaat en Dinokeng met instandhoudingswerk, oprigting van infrastruktuur, die verwydering van strikke en met finansiële bydraes. Bewaring is meer as ‘n aktiwiteit: dit is ‘n leefstyl wat ons deurlopend onder ons lede aanmoedig.”
Dieter Labuschagne, bewaringskoördineerder van Pretoria-Oos-tak sê hulle ondersteuning aan Rietvlei sedert 2011 het baie bygedra tot die bestuur van wild in die reservaat. In 2011 het die tak ‘n boma ter waarde van R500 000 in die reservaat opgerig om die vang en vervoer van oortollige wild op die reservaat moontlik te maak. Dit is ook in dié boma waar die vier jong jagluiperds eers hulle voete moes vind voordat hulle in die 4000 ha reservaat vrygelaat is.
In 2014 het Pretoria-Oos-tak nagsigtoerusting ter waarde van R34 000 aan die reservaat geskenk om sekuriteitspersoneel wat snags patrollies doen beter toe te rus. Kabeldiefstal is ‘n groot probleem in die reservaat. Danksy die nagsigtoerusting is twee verdagtes onlangs in verband met kabeldiefstal in hegtenis geneem.
Riaan Marais, hoof van Rietvlei Natuurreservaat, sê hulle is baie dankbaar vir al die skenkings en bystand wat hulle van SAJWV ontvang. “Die elektroniese toerusting, soos die halsbande wat die jagluiperds dra, versamel telemetriese data wat waardevolle inligting verskaf oor die bewegings van die jagluiperd. Die reservaat strek oor 4000 hektaar. Dit is ‘n groot gebied om te monitor maar dit is noodsaaklik vir die doeltreffende bestuur van die reservaat dat ons soveel moontlik inligting oor die diere en hulle bewegings kan insamel.”
Die vestiging van jagluiperds in reservate in Suid-Afrika word volgens wetenskaplike beginsels bestuur. Die Trust vir Bedreigde Wildlewe se jagluiperdprojek het DNS-monsters van hierdie vier jong jagluiperds ingesamel as deel van navorsing in die genepoel van die meta-populasie. Hierdie navorsing is belangrik om te verseker dat Suid-Afrika se luiperdbevolking gesond is.
Volgens Vincent van der Merwe, koördineerder van Trust se jagluiperd-metapopulasieprojek, is daar ‘n groot aanvraag na jagluiperds in ander Afrika-lande waar hierdie diere byna uitgesterf het.
Vroeg in Desember 2015, binne die eerste week nadat die jagluiperds uit die boma gelaat is, het Riaan Marais, bestuurder by Rietvlei Natuurreservaat, opgemerk dat die wyfie met die radiohalsband ernstige beserings opgedoen het. Sy is met die hulp van ‘n veearts geïmmobiliseer en onmiddellik na ‘n kliniek verskuif om haar beserings te behandel. Een van haar tone aan ‘n voorbeen moes afgesit word en ‘n ernstige wond aan ‘n agterbeen is behandel. Riaan vermoed dat sy ‘n swartwildebees probeer vang het toe sy beseer is. Sy sou ‘n rukkie in die kliniek deurbring totdat sy genoegsaam herstel het om weer in die reservaat vrygelaat te word. Volgens Riaan gaan dit uitstekend met die ander drie jagluiperds en is hulle reeds suksesvolle jagters.
Net tyd sal leer of die jagluiperdwyfie se beserings haar jagvermoë permanent sal inperk. SAJWV se Pretoria-Oos-tak is voortdurend in kontak met Riaan om terugvoering oor haar vordering te kry.
First cheetah cubs born at Rietvlei Nature Reserve
Pretoria: The birth of three cheetah cubs at Rietvlei Nature Reserve (RNR) south of Pretoria early in November 2016 has caused great excitement among regular visitors and staff at this 4000 ha reserve in the heart of Tshwane.
Their mother, Kiara, has been hiding them away from public eyes, but mother and cubs all seemed healthy and thriving. Only a few RNR staff members were fortunate to spot mother and her cubs on rare occasions. Their gender is not known at this stage.
Cheetahs were reintroduced at RNR in 2014 when a male cheetah, Sanbona was purchased with a donation from the Pretoria East Branch of the SA Hunters and Game Conservation Association (SA Hunters). The branch donated R44 000 to RNR to purchase Sanbona and to equip him with a telemetric collar to enable staff to monitor his movement.
In November 2015, Sanbona was joined by Kiara and three other juvenile orphan cheetahs from the Welgevonden Reserve where their mother died from injuries incurred while hunting. The Endangered Wildlife Trust’s (EWT) cheetah project assisted in finding a new home for the cubs and RNR was chosen as a suitable, safe haven where the young animals could mature and learn to hunt.
Initially the four juveniles were kept in a boma at RNR and released into the reserve in January 2016 to fend for themselves. They adjusted very well and hunted successfully. After a few months, three of the four young cheetahs were relocated to other reserves as part of EWT’s cheetah programme.
Kiara stayed behind as planned with the hope that she and Sanbona would eventually start breeding. However, disaster struck when Kiara was badly injured while hunting, presumably by a black wildebeest that she tried to hunt.
A wildlife veterinary surgeon immobilised and took care of Kiara. Two injured toes on her front paw had to be amputated and a deep wound on her hind leg took a while to heal. After spending some time in a veterinary clinic Kiara was moved back into the boma to recuperate. She was released into the reserve months after the injury, but the medical and RNR teams were uncertain if she would be able to hunt successfully again.
Exactly twelve months after Kiara’s arrival at RNR, she surprised everyone with her offspring. According to RNR staff, there is no evidence that her injuries impaired her ability to hunt. She is in excellent condition and takes good care of her cubs. RNR can only accommodate one Cheetah breeding pair and the cubs will be relocated to a suitable location once they are approximately 18 months old and can hunt independently.
Dieter Labuschage, conservation co-ordinator of the Pretoria East Branch of SA Hunters, says the Association has a long-standing commitment to support the RNR’s conservation activities. To date, the branch contributed money and equipment to the value R184 000 to RNR. This includes the construction of a capture boma in 2011, telemetric collars for Sanbona and Kiara, night sight equipment to assist with security patrols, and R30 000 for the purchase of Sanbona in 2014. The branch raises funds for conservation through awareness projects among its more than 3000 members in the Pretoria East area and the public.
“The Rietvlei Nature Reserve cheetah success story is proof that ordinary citizens and members of SA Hunters can contribute to conservation in their own communities. As hunters we are dedicated to conserve natural habitats. RNR is the biggest nature reserve included in a metropolitan area in the world, and one of 57 conservation areas in Tshwane alone. It is a paradise for nature lovers. We encourage Gauteng residents in particular to support the reserve,” Labuschagne said.
The Cheetah’s conservation status in southern Africa is listed as vulnerable and it is essential that the establishment of cheetahs in reserves in South Africa are properly managed according to scientific principles. The EWT’s cheetah project maintains a database of cheetah DNA to assist them with research into the gene pool of cheetah Meta population, which is vital to ensure healthy cheetah populations. The future of three cubs at RNR is in good hands.
Bewaringsgroepe werk saam tot voordeel van jagluiperds
ʼn Jong jagluiperdwyfie in die Rietvlei Natuurreservaat, suid van Pretoria, laat haar nie so maklik vang nie. Ten spyte van fyn beplanning deur die SA Jagters- en Wildbewaringsvereniging en met die hulp van ereveldwagters, studente in natuurbewaring, die Stigting vir Bedreigde Wildlewe, Rietvlei-personeel en ʼn veearts het die wyfie weer eens gewys wie is baas in die veld.
ʼn Geesdriftige groep helpers het op 3 Mei by Rietvlei Natuurreservaat byeengekom om die jagluiperd in die 4000 hektaar reservaat op te spoor sodat ʼn veearts haar kan pyl. Die jagluiperd wat nou sowat twee jaar oud is, maak deel uit van die Stigting vir Bedreigde Wildlewe (EWT) se navorsingsprojek om te verseker dat Suid-Afrika se jagluiperdbevolking gesond en volhoubaar is.
Die veearts kon egter nie naby genoeg kom om haar suksesvol met ʼn verdowingspyl te skiet nie. Teen sononder het die soekspan die aftog blaas nadat die jagluiperd in die lang gras gaan skuil het. Vorige pogings om haar te vang was ewe onsuksesvol en het haar reeds die bynaam, Houdini, besorg.
Rietvlei Natuurreservaat se jagluiperdprojek spruit uit ʼn bewaringsinisiatief van die Pretoria-Oos-tak van die Suid-Afrikaanse Jagters- en Wildbewaringsvereniging (SA Jagters) wat in 2014 daartoe bygedra het om Sanbona, die jagluiperdmannetjie, in Rietvlei te vestig.
Sanbona moes egter ʼn maat kry en daar is gesoek na ʼn jagluiperdwyfie. In 2015 het ʼn geskikte geleentheid opgeduik toe ʼn werpsel jagluiperdjies in die Welgevonden Reservaat se ma dood is. Met die kundigheid en hulp van EWT is vier jong jagluiperds – drie wyfies en een mannetjie – na die veiligheid van Rietvlei Natuurreservaat verskuif.
Die plan was om een wyfie permanent in Rietvlei te vestig as ʼn maat vir Sanbona, terwyl die ander drie later gevang en in geskikte habitatte hervestig sou word sodra hulle leer jag het en vir hulleself kan sorg. Die vier jong jagluiperds het vinnig aangepas en nadat hulle vir ʼn rukkie in ʼn boma aangehou en gevoer is, is hulle later in die reservaat vrygelaat waar hulle suksesvol leer jag het.
Kiara, die wyfie wat as maat vir Sanbona gekies, is, is egter ernstig beseer toe sy klaarblyklik ʼn swartwildebees probeer vang het, kort nadat die diere uit die boma vrygelaat is. Sy het wonderbaarlik herstel, hoewel sy ʼn paar tone in die proses verloor het. Die jong mannetjie en een wyfie is intussen gevang en hervestig.
In November 2016, het Kiara almal verras met drie gesonde welpies wat sedertdien die publiek se verbeelding gaande het. Besoekersgetalle aan Rietvlei Natuurreservaat het skerp toegeneem en natuurliefhebbers en fotograwe stroom daagliks na die reservaat om Kiara en haar welpies te sien en af te neem. Getrou aan jagluiperds se karakter, kruip Kiara en haar welpies soms baie goed weg, en is nie almal ewe bevoorreg om hulle wel raak te loop nie.
Intussen het die oorblywende wyfie haar skaars gehou en tot dusver het alle pogings om haar te vang, misluk. Vincent van der Merwe, koördineerder van EWT se jagluiperd-metapopulasieprojek, wat ook deel was van die span wat haar op 3 Mei probeer vang het, het gesê hulle sal binnekort weer ʼn poging aanwend. Daar is ‘n groot aanvraag na jagluiperds in ander Afrika-lande waar hierdie diere byna uitgesterf het. Die ontwykende jagluiperdwyfie is reeds aan ʼn reservaat in die buiteland belowe.
Dieter Labuschagne, van SA Jagters se Pretoria-Oos-tak, wat die jongste vangpoging gereël het, het gesê dit was jammer dat dit misluk het, maar hy was beïndruk met die geesdrif en toewyding waarmee verskillende groepe hulle kragte saamsnoer vir ʼn gesamentlike doelwit. “Bewaring van plante en diere berus by die hele gemeenskap en elkeen kan ʼn bydrae lewer. Gewone lede van die publiek kan op verskeie maniere inskakel by bewaringsverenigings en -projekte in hulle omgewing.”
Facts about the Conservation Status of Cheetah in South-Africa:
- The Cheetah disappeared from 76% of the species’ historic range in Africa.
- South Africa is currently home to the third largest wild Cheetah population worldwide, but the species has been eradicated from 91% of their historical range, according to the EWT.
- The status of Cheetah in South Africa is currently listed as Vulnerable. However, recent research indicates that it might be necessary to move Cheetah to the Endangered category of the IUCN if threats to the species could not be addressed sufficiently.
- It is estimated that South Africa has between 600 and a 1000 individuals.
- Habitat loss is the biggest threat to the future of Cheetah in South Africa.
- Other threats include amongst others, human-wildlife conflict; climate change; trafficking in skins and bones; and trafficking for the illegal pet trade.
- Outside of large protected areas such as Kruger National Park and Kgalagadi National Park, cheetahs are heavily prosecuted.
- The erection of impermeable game fences for game breeding facilities are further fragmenting remaining habitat of free ranging cheetahs that occur naturally along the northern border of South Africa.
- To address some of the conflict between landowners and cheetahs, animals have been introduced to smaller reserves such as Rietvlei Nature Reserve in Tshwane. Although these reserves are too small to host viable populations of cheetahs they are managed as part of a meta population initiative run by the EWT to ensure long-term viability of the species in small fenced reserves.
- At CITES 2016, the following three aspects related to Cheetah received attention: development of a Cheetah Resource Kit to support enforcement personnel in Cheetah identification and procedures in case of confiscations; the establishment of a Cheetah Forum for stakeholders; and engaging social media for support in stopping the practice of selling cheetahs online and raising awareness.